Ngâm gạo nếp, đậu xanh
Gạo nếp nhặt bỏ những hạt sâu, hạt sạn còn sót lại. Sau đó, ngâm nước 4 tiếng cho nở mềm. Bạn có thể ngâm từ đêm hôm trước đến sáng hôm sau dậy gói là được nhé.
Đậu xanh nhặt sạch sạn, ngâm nước 4 tiếng cùng thời gian với gạo.
Sau thời gian trên thì đãi sạch gạo, đậu cho hết nước chua rồi để ráo nước.
Sơ chế các nguyên liệu khác
Lá dong rửa sạch rồi dùng khăn lau cho ráo nước. Tước bớt phần cuống cứng để gói bánh dễ hơn
Lá riềng rửa sạch, để ráo nước. Cho lá riềng vào cối giã hoặc máy xay thực phẩm xay nhỏ rồi vắt lấy 1 bát con nước. Nước riềng không chỉ tạo màu xanh đặc trưng cho bánh mà nó còn có mùi hương rất đặc biệt.
Thịt lợn rửa với nước muối để khử hết mùi hôi. Rửa thịt lợn sạch rồi cắt thành 10 miếng to bản đều nhau nhé.
Ướp thịt lợn với hành tím băm, 1 thìa bột nêm, 1 thìa nước mắm, 1/2 thìa bột canh, 1,5 thìa tiêu xay. Trộn đều rồi ướp thịt trong 30 phút
Trộn gạo với nước riềng
Gạo nếp sau khi để ráo nước thì cho vào khoảng 1 thìa muối tinh cùng với bát nước riềng rồi xóc đều. Để 20 phút cho gạo có màu xanh đẹp mắt. Lưu khi không cho quá nhiều muối sẽ làm mất vị bánh.
Nhiều người còn tạo bánh chưng nhiều màu khác nhau, bạn sử dụng gấc chín (màu đỏ), lá cẩm (màu tím),… nhưng truyền thống vẫn là màu xanh của lá riềng.
Gói bánh chưng bằng khuôn
Xếp 2 lá dong mặt xanh úp xuống dưới, nửa mặt lá này đè lên nửa mặt lá kia và ngược chiều nhau. Tiếp đó cho 2 lá mặt phải ngửa lên trên và vuông góc với lá nằm dưới. Đặt khuôn bé vào chính giữa là trên cùng.
Lần lượt gấp lá dong sát với mép khuôn để tạo được dáng vuông vức. Tiếp đó, lồng khuôn to ra bên ngoài, nhấc khuôn bé ra rồi mở lá dong .
Cho một bát gạo nếp vào khuôn rồi dàn đều. Tiếp đó đến một nắm đậu xanh dàn đều rồi 1 miếng thịt, 1 nắm đậu xanh, trên dùng là một bát gạo nếp dàn đều. Gấp 2 lá bên trong vào trước rồi đến 2 lá bên ngoài. Khéo léo gấp theo nếp khuôn đã có sẵn để tạo thành cái bánh
Dùng dây lạt buộc cố định bánh. Nên dùng 4 lạt, buộc thành 2 cặp đường song song nhau để đẹp hơn. Lưu ý chỉ buộc vừa tay, không siết chặt sẽ làm bánh bị bục khi luộc.
Luộc bánh chưng
Những phần lá cắt thừa bạn đừng bỏ đi nhé, dùng nó lót xuống đáy nồi để bánh luộc không bị cháy khê. Xếp bánh theo chiều thẳng đứng khít nhau vào nồi. Đổ nước ngập bánh rồi đặt lên bếp lửa.
Khi nước sôi thì hạ nhỏ lửa. Giữ lửa liu riu luộc liên tục trong 10-14 giờ. Lưu ý rằng bánh phải ngập trong nước nên cứ khoảng 1 giờ, bạn kiểm tra lượng nước còn đủ không thì đổ thêm nước vào nồi bánh nhé.
Vớt bánh chưng và ép bánh
Bánh luộc xong thì vớt ra, thả ngay vào chậu nước. Rửa sạch phần nhựa nhớt dính bên ngoài bánh cho sạch. Bạn đừng lo bánh bị ngấm nước lã nhé.
Xếp bánh ra mâm, khay hay mặt phẳng. Dùng một tấm gỗ phẳng hoặc khay lên trên rồi dùng vật nặng đè lên. Ép bánh chưng trong 30 phút đến khi nước chảy ra hết thì bỏ vật nặng ra.
Xếp bánh vào rổ, rá để ở nơi thoáng mát. Có thể dùng lá tươi gói lại bên ngoài để bánh có màu xanh đẹp.